Page 311 - Αντικρίζοντας την Ελευθερία!
P. 311
ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΩΝ ΤΡΟΠΑΙΩΝ
του Λεωνίδα, αντλεί από τη μορφή του Αίαντα όπως παρουσιάζεται σε σφραγιδόλιθο που είχε δημοσι- εύσει ο Βίνκελμαν (Johann Joachim Winckelmann, Monumenti antichi inediti, Ρώμη 1767, πίν. 142). Ο David επομένως, αντίθετα με την τάση της ζωγραφι- κής της περιόδου για έμφαση στην έκφραση, επιμένει στην ιδεατή τέχνη της κλασικής αρχαιότητας που πρε- σβεύει ο ακραιφνής Νεοκλασικισμός.
Παρουσιάζει τον Σπαρτιάτη ήρωα εν μέσω των συ- μπολεμιστών του, πριν την μάχη, ενώ προετοιμά- ζονται για την αναμέτρηση. Ωστόσο, ήδη η ηρωική θυσία τιμάται, καθώς στέφανοι τείνονται προς τον πολεμιστή επάνω αριστερά, που με το σπαθί του χαράσσει στο βράχο το επίγραμμα του Σιμωνίδη για τους πεσόντες των Θερμοπυλών. Ο Ναπολέων είδε τον πίνακα, στις 6 Απριλίου του 1815, στο ερ- γαστήριο του ζωγράφου, και τον επιδοκίμασε, αν και παλαιότερα είχε αποδοκιμάσει την επιλογή του θέματος, καθώς παρουσιάζει πολεμιστές που θα ηττηθούν. Μία άλλη ερμηνεία του έργου θέλει τον πίνακα να προοικονομεί την ήττα του Ναπολέοντα και τη δική του ηρωική πτώση στο Βατερλώ, λίγους μήνες αργότερα (Ιούνιο 1815), άρα εκλαμβάνει τον Βοναπάρτη ως άλλο Λεωνίδα.
Ο Λεωνίδας κυριαρχεί στη σύνθεση, τοποθετημένος κεντρικά και σε άμεσο οπτικό διάλογο με τον θεα- τή. Η ηρωική γυμνότητά του και η εξιδανικευμένη ομορφιά του τον προτείνουν ως παράδειγμα αρε- τής (exemplum virtutis), βάσει της ηθικής νίκης του, και ουσιαστικά του αποδίδουν την αθανασία που θα κερδίσει με την γενναία θυσία του. Η εποχή φιλοτέ- χνησης του έργου αναζητούσε πρότυπα κι αυτή άλ- λωστε ήταν η πρόθεση του ζωγράφου, καθώς στην έντυπη επεξήγησή του του πίνακα στο ατελιέ του θεωρούσε ότι η θυσία του Λεωνίδα και των συντρό- φων του παρήγαγε αποτέλεσμα μεγαλύτερο από τις πιο λαμπρές νίκες.
Στο πλαίσιο του Φιλελληνισμού που είχε συνεπάρει την Ευρώπη και ιδίως τη Γαλλία στα μέσα της δεκαε- τίας του 1820, ο Λεωνίδας του David θα αξιοποιηθεί από την φιλελληνική εικονογραφία της εποχής. Τους πρώτους μήνες του 1826 κυκλοφόρησε η προκείμενη χαλκογραφία από τον Jean-Nicolas Laugier (1785- 1875), με τον τίτλο στα ελληνικά (Λεωνίδας εν Θερ- μοπύλαις) και αφιέρωση στους Έλληνες (Dédié aux Hellènes). Μάλιστα, ο Laugier είχε επί τούτου επισκε- φθεί τον εξόριστο στο Βέλγιο David λίγες μέρες πριν αποβιώσει, ώστε να πάρει την έγκρισή του.
ΣΚΗΝΕΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ Το φαινόμενο του Φιλελληνισμού 311
